Onderstaande lijst bevat een groot aantal begrippen die relevant zijn voor of aanverwant zijn aan composieten.
De lijst is alfabetisch geordend.

Aerosil
Antifouling
Aramide
Composiet
Curen
D.D. lak
Epoxy
Gelcoat
Geltijd
Giethars
Gietrubber
Glasmat
Glasvezel
Harder
Injecteerhars
Lamineerhars
Lamineren
Losmiddel
Polyester
Polyurethaan
Primer
PU schuim (polyurethaan)
Styreen
Thermoharder
Thermoplast
Topcoat
Vinylester
Vulstof

Aerosil

Aerosil is een merknaam van het bedrijf Evonik en is een pyrogeen silicium (onder grote hitte ontstaan) waarbij de basis bijvoorbeeld kwartszand vormt.

Aerosil wordt gebruikt om hars een hogere viscositeit (dikker maken) te geven om het te gebruiken als vulmiddel/plamuur, of een vullende lijm. Toevoeging van Aerosil geeft nauwelijks toename van het volume van de hars, en heeft nauwelijks tot geen invloed op de sterkte van de uitgeharde polyester of epoxy.

Aerosil wordt als verdikkingsmiddel voor zowel polyesters als  epoxy's gebruikt. Aerosil geeft een hard en glad resultaat maar is moeilijk te schuren. De  sterkte is zeer hoog. Deze vulstof wordt dan ook daar gebruikt, waar hoogbelaste delen met elkaar verlijmd worden.

Aerosil is verkrijgbaar in diverse soorten van fijnheid waarbij bijvoorbeeld aerosil 380 fijner van structuur is (en daardoor een hoger vullend vermogen heeft) dan Aerosil 200. Aerosil 380 wordt ook gebruikt in combinatie met pigmenten.

In dunne lagen aangebracht is een epoxy-Aerosil mengsel transparant, zodat het ook gebruikt kan worden voor blank lakwerk, waarbij een overgang van hout naar b.v. een strook glasweefselband bij de naai-plak methode (stitch & glue) onzichtbaar glad-geplamuurd kan worden. In dikkere lagen wordt het mengsel opaal-wit van kleur. Voor dikkere coatings op verticale vlakken kan epoxy-hars ook ingedikt worden met Aerosil waardoor de kans op zakkers veel kleiner wordt.

Hoewel Aerosil niet giftig of ziekmakend is kan door de fijne structuur irritatie ontstaan bij inademing. Het dient daarom aanbeveling bij het werken met aerosil om adembescherming te dragen.  [top]

Antifouling

De vertaling van antifouling in het Nederlands is anti-aangroei, het gaat dus aangroei op het onderwaterschip tegen. Deze aangroei kan vervelende gevolgen hebben voor de vaareigenschappen van de boot, zoals verlies van snelheid, en mindere bestuurbaarheid (het schip reageert minder direct). Tevens kan het brandstofverbruik een stuk hoger komen te liggen, al naar gelang er meer aangroei onder uw boot is. En vergeleken met het aanbrengen van een (nieuwe) laag antifouling is het schoonmaken van een boot voorzien van antifouling met redelijke aangroei een fluitje van een cent.

Welke antifoulingsoorten zijn er?

Grofweg zijn er 3 types antifouling, hieronder de omschrijvingen:

zelfslijpende antifouling

Deze soort, ook wel selfpolishing genoemd, schuurt zichzelf door middel van de wrijving van het water, tijdens het varen. Het voordeel hiervan is, dat er gedurende de jaren ook geen dikke koek op de romp komt van steeds nieuwe lagen. Nadeel is dat deze soort afgeeft, dus als de waterlijn gedurende het vaarseizoen wordt schoongeboend, zal dit ook leiden tot extra afgifte van antifouling. Hierdoor adviseren wij om de eerste 30 centimeter vanaf de waterlijn altijd een extra laag aan te brengen. Nadeel van deze soort antifouling kan zijn, dat mocht er te weinig laagdikte aangebracht is, er halverwege het vaarseizoen de ondergrond te zien kan zijn. Een zelfslijpende antifouling kan zowel over zelfslijpende, als harde antifouling aangebracht worden.

harde antifouling

Bij een harde antifouling blijft de laagdikte intact, slechts de werkzame stoffen (bijvoorbeeld koper, of biociden) logen gedurende het vaarseizoen uit de laag. Dit uit zich echter niet in minder laagdikte na een jaar, dus om de bovengenoemde dikke koek na een aantal jaren (en dus lagen) te vermijden, is het wel noodzakelijk om te schuren, voordat u een nieuwe laag aanbrengt. Voordeel van deze soort is dat het uitermate geschikt is voor boten die geregeld getrailerd worden. Een harde antifouling kan slechts over een (andere) harde antifouling aangebracht worden.

antifouling op teflonbasis

Niet veel gebruikt, maar moet toch genoemd worden, antifouling op teflon-basis. Dit is een dunne, harde antifouling, die alleen met zichzelf kan worden overgeschilderd. Meest gebruikte soort hiervan is International VC17M.

Welke soort moet u gebruiken?

Dit is afhankelijk van de soort die er momenteel op zit. Indien er een zelfslijpende antifouling op uw boot zit, zult u hiermee door moeten gaan. Zit er een harde antifouling op, dan kunt u kiezen. Wij adviseren om eerst een aantal lagen harde antifouling te gebruiken, en daarna over te stappen op zelfslijpend. Dit, in verband met het feit dat er dan geen verdere laagdikte-opbouw plaatsvindt.  [top]

Aramide

Aramiden vormen een groep van polyamiden, die bereid worden uit aromatische monomeren.

Vezels gesponnen uit para-aramide hebben een bijzonder grote treksterkte, laag gewicht en kleine rek en ze zijn bestand tegen relatief hoge temperaturen. De treksterkte van para-aramidevezels is ongeveer 5 tot 8 keer zo hoog als die van staal bij gelijk gewicht. Aramiden werden voor het eerst in de jaren 1950 in de laboratoria van DuPont gesynthetiseerd.

Aramide vezels zijn slijtvast en hebben een zeer grote inslagsterkte. Daarom wordt het regelmatig toegepast in de luchtvaart, botenbouw (voor het versterken van rompen), auto-onderdelen, extreme sportuitrustingen, luidsprekers en recent ook in de bladen van modelhelikopters.

De handelsnaam die DuPont gebruikt voor Aramide is Kevlar  [top]

Composiet

Een composiet is een materiaal dat is opgebouwd uit verschillende componenten. Vaak worden hiermee vezelversterkte kunststoffen bedoeld. De vezels zorgen voor het overbrengen van trekkrachten en de matrix (vaak een kunststof) houdt de vezels samen en zorgt voor het overbrengen van drukkrachten en schuifspanningen. Bekendste vezels die in composieten verwerkt worden zijn glasvezel, aramide (twaron en kevlar), koolstofvezel en recent ook nanotubes. Daarnaast worden ook natuurlijke vezels als vlas of hennep in composieten toegepast.

Voorbeelden van toepassingen van composieten:

Glasvezelversterkte constructies worden vaak toegepast en zijn onder andere in de vliegtuig- en de scheepsbouw (rompen van snelle jachten) te vinden maar ook bruggen, opslagsilo's voor veevoer en de printplaten voor elektronische schakelingen worden van glasvezelversterkte kunststoffen gemaakt.

Koolstofvezelversterkte constructies hebben een hoge stijfheid en zijn onder meer in de Formule 1 en racefietsen te vinden.

Aramidevezelversterkte constructies hebben een hoge slagvastheid en taaiheid. Ze zijn vooral te vinden in kogelwerende deuren en kogelwerende vesten.

Gelaagd glas, zoals kogelbestendig glas en het glas van veel autoruiten, is opgebouwd uit lagen glas met daartussen lagen van een kunststof zoals polycarbonaat. Gelaagd glas biedt een relatief goede warmte-en geluidsisolatie.

Een andere toepassing is het vormen van platen uit vermalen natuursteen vermengd met kunststoffen. Deze platen zijn uiterst sterk en worden gebruikt in keukens als werkblad, of als vloer of wandbekleding. De hierbij gebruikte matrixmaterialen zijn vaak thermoharders als epoxy en polyester. Thermoplasten worden in deze composieten minder vaak toegepast.  [top]

Curen

In zijn algemeenheid wordt in het kader van composieten onder curen verstaan het uitharden van epoxyhars. Praktisch gezien wordt echter vaak bedoeld het onder een verhoogde temperatuur beter laten uitharden van de epoxyhars. De temperatuur waarmee gecured wordt is afhankelijk van o.a. de harssoort, de toevoegmiddelen etc. en varieert grofweg van 50C tot 150C.

Door het gecontroleerd toevoegen van warmte wordt een betere polymerisatie (uitharding) van de epoxyhars verkregen wat de stabiliteit, materiaalsterkte en resistentie tegen warmte en chemicaliën drastisch verhoogd.

 [top]

D.D. Lak

DD lak is een hoogwaardig tweecomponenten laksysteem (Double Coat systeem) dat zich kenmerkt door een hoge krasvastheid, hoog behoud van de glans, chemicaliënresistentie, UV-, weer- en waterbestendigheid. DD-lak vormt dan ook een perfect aflaksysteem voor polyester, epoxy, hout, staal, aluminium etc.

Fysische eigenschappen van DD lak:
 

- zeer hoge krasvastheid
- eenvoudig te verwerken met roller, kwast of spuit
- behoud van de glans
- een uitstekende hechting (metalen dienen eerst met een primer behandeld te worden)
- een zeer mooie en goede vloei
- een zeer goede UV-resistentie

Zoals bij alle klussen is de voorbehandeling en voorbereiding de sleutel tot een perfect resultaat. Hieronder volgen een aantal richtlijnen voor diverse ondergronden voor een perfect eindresultaat bij het gebruik van DD lak;

Polyester ondergrond

Reinig en spoel het te behandelen oppervlak goed met water. Verwijder oude en loszittende lagen verf, schuur het laminaat ruw met een grove korrel 220-280. Maak het oppervlakte stofvrij en gebruik een DD-lak ontvetter. Repareer kleine beschadigingen met een oplosmiddelvrije epoxy plamuur. Grote beschadigingen dienen met glasbewapening en hars gerepareerd te worden waarna u de fijnafwerking met epoxyplamuur verricht.

Staal en aluminium ondergrond

Reinig het oppervlak grondig. Verwijder alle roest, oude lagen één komponenten verf door stralen of grove schuurschijf. Verwijder oude, slecht hechtende twee komponenten verflagen. Ruw oude, twee komponenten verflagen welke in goede staat zijn op. Maak het oppervlak stofvrij en neem het grondig af met DD- lak ontvetter. Repareer eventuele beschadigingen met epoxy plamuur na het aanbrengen van primer. Als tussenlaag kan eventueel twee lagen epoxy onderwatercoating (= oplosmiddel arme epoxy coating. Toe te passen als tussenlaag voor polyester, staal, aluminium, hout e.d. Zeer geschikt voor osmose herstel en osmose preventie van polyester.) gebruikt worden. Aflakken met D.D.- lak.

Hout

Reinig het oppervlak grondig. Verwijder alle vervuiling, oneffenheden en oude lagen én verf d.m.v. schuren of met afbijtmiddel. Verwijder oude, slecht hechtende twee komponenten verflagen volledig. Ruw oude, twee komponenten verflagen welke in goede staat zijn op. Maak het oppervlak stofvrij en neem het grondig af met DD-lak ontvetter. Repareer eventuele beschadigingen met epoxy plamuur na het aanbrengen van een epoxy injectiehars (= een dunne epoxy hars, vrij van oplosmiddelen. Toe te passen als eerste laag op sterk zuigende ondergronden of als hechtlaag in osmose herstel.) of een epoxy impregneerhars (= een transparante epoxy hars, vrij van oplosmiddelen. Toe te passen als conserveringssysteem voor hout en hout reparatie.).  Het vochtgehalte van het hout mag maximaal 12% zijn. Aflakken met DD-lak.  [top]

Epoxy

Epoxies zijn polymeren, die geproduceerd worden als vloeistof en overgaan in vaste vorm door een chemische reactie. Een op epoxy gebaseerde polymeer is mechanisch zeer sterk, (Epoxy heeft een druk- en treksterkte die twee keer groter is dan die van beton) bestand tegen chemicaliën (in de vaste vorm) en heeft een zeer groot hechtingsvermogen gedurende de overgang van vloeistof naar vaste stof. Deze eigenschappen, in combinatie met de variëteit aan basisstoffen waaruit een epoxy kan worden samengesteld maakt dit product zeer veelzijdig.

Epoxy systemen combineren twee essentiële componenten; een hars en een harder. De hars component is het “epoxy” gedeelte. De harder is het gedeelte dat daar chemisch mee reageert (gebruikelijk een “amine”). Hars is meestal lichtgekleurd, bijna helder en praktisch reukloos. Harders zijn vaak donker van kleur en hebben een kenmerkende “amoniak-achtige” geur. Wanneer de 2 componenten worden samengebracht en grondig gemengd zullen zij chemisch reageren en onomkeerbaar een verbinding aangaan (crosslinken). Na de volledige reactie ontstaat een stijf plastic polymeer materiaal. Deze polymeer wordt “thermoset” plastic genoemd, omdat deze na uitharding onomkeerbaar stijf blijft en relatief door hitte niet verandert.

Omdat de chemische samenstelling van epoxies zo gevarieerd is kunnen chemici epoxies ontwikkelen voor een breed spectrum specifieke taken. Sommige epoxies, die worden gebruikt als coating, zijn voorzien van oplosmiddelen, maar de meerderheid  epoxies voor structurele toepassingen zijn oplosmiddelvrij en dit zijn de types die meer zorg in het gebruik behoeven. Deze worden hier uitgelicht.

Waar wordt epoxy voor gebruikt?

Epoxyharsen vormen een groep polymeren met een belangrijke toepassing in coatings. Het is een tweecomponentenlijm en wordt voor vele toepassingen gebruikt, zowel industrieel (vloercoatings, vliegtuigen, auto-onderdelen, boten), huishoudelijk als in de vliegtuigmodelbouw. Hij kan aangebracht worden als afdeklaag (coating), maar ook in combinatie met glasvezels. Epoxylijm wordt ook veel toegepast als reparatielijm, waarbij dan een vaste stof als vulstof wordt gebruikt ( “vloeibaar staal” of “vloeibaar hout”).

Hoe worden epoxies gebruikt?

De hars en harder worden normaal gesproken geleverd als twee vloeistoffen in separate verpakkingen. Om de reactie op gang te brengen moeten deze componenten niet alleen in de exacte verhouding worden gecombineerd (mengverhouding) maar moeten ook de moleculen met elkaar in contact worden gebracht door zorgvuldig mengen. Dit zorgt dat de reactie wordt gestart en de uitharding zich kan voltrekken.

Een beetje extra van één van de componenten zal de chemische reactie (cross-linking) verstoren en de gebruiker zal ervaren dat het eindproduct zachter blijft dan bedoeld.

Verschil epoxy met polyester

Epoxies moeten niet worden verward met een andere alledaagse groep polymeren, de polyesters. Al lijken ze op elkaar, het uithardingsprincipe en de eigenschappen zijn totaal verschillend. De polyesterharsen hebben de kenmerkende (en schadelijke) geur van styreen, terwijl epoxies praktisch geurloos zijn (Dit betekent overigens niet dat epoxies niet schadelijk of allergische reactie kunnen veroorzaken!)

In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat het werken met epoxy ten opzichte van polyester, voordelen heeft:

- epoxyhars geeft nauwelijks krimp, polyesterhars geeft een significante krimp
- epoxyhars geeft nauwelijks geur af en is daarom prettiger in gebruik in gesloten ruimtes.
- epoxyhars heeft betere mechanische eigenschappen (sterker) in vergelijking met polyesterhars
- epoxy heeft een veel betere directe hechting op een diversiteit van ondergronden daar waar bij polyester de ondergrond vrijwel altijd voorbehandeld moet worden.
- epoxyhars is waterdicht, polyesterhars is dit niet

Het belangrijkste nadeel van epoxy en daarom ook een belangrijke reden waarom voor diverse toepassingen voor polyester gekozen wordt is de prijs. Epoxy is duurder dan polyester. Ook heeft epoxy een grotere neiging tot verkleuring onder invloed van UV-licht.

  [top]